ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ႀကိမ္ႀကိမ္ေျပာေသာ ‘တရားဥပေဒစိုးမိုးေရး’ မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ အလွမ္းေဝးေနေသာ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ျဖစ္ေနဆဲ

(29 April 2013 ရက္စြဲပါ Khaleej Times မွ AFP ၏ Suu Kyi’s ‘Rule of Law’ mantra a distant hope in Myanmar ကို ဘာသာျပန္ဆိုပါသည္)

ဒီမိုကေရစီျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး လုပ္ေဆာင္ရန္ဆိုသည္မွာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ အထပ္ထပ္အခါခါ ေျပာခဲ့ေသာ စကားျဖစ္ပါသည္။ သို႔ေသာ္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ အာဏာရွင္ႏွင့္ အဂတိလိုက္စားမႈ နက္ရိႈင္းစြာ ရွိခဲ့ေသာ စစ္အစိုးရႏွင့္ ေတြ႕ႀကံဳခဲ့ရေသာ အမ်ားစုအတြက္မူ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးမွာ အလွမ္းေဝးေသာ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ ျဖစ္ေနဆဲျဖစ္ပါသည္။

ေျမယာသိမ္းယူမႈမ်ားကဲ့သို႔ေသာ ထင္ရွားသည့္ ကိစၥရပ္မ်ားသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ စိုးရိမ္စိတ္မ်ား တိုးပြားေစလွ်က္ရွိပါသည္။ ဒီမိုကေရစီကို လုပ္ေဆာင္လွ်က္ရွိေသာ္လည္း တိုင္းျပည္၏ အားနည္းလွေသာ တရားဥပေဒ ဖြဲ႕စည္းပံုအရ ဆင္းရဲသားမ်ားႏွင့္ အားနည္းသူမ်ားကို အကာအကြယ္မေပးႏိုင္ျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။

လူ႔အခြင့္အေရးအုပ္စုမ်ားကလည္း ေျပာၾကားရာတြင္ မၾကာေသးမီက ျဖစ္ပြားေသာ လူမ်ိဳးေရး မၿငိမ္သက္မႈမ်ားအေပၚ အေရးမယူႏိုင္ျခင္းမ်ားႏွင့္ တိုင္းရင္းသားပဋိပကၡမ်ားတြင္ စြပ္စြဲမႈမ်ားရွိသည့္ စစ္တပ္၏ ခ်ိဳးေဖာက္မႈမ်ားသည္လည္း လ်င္ျမန္ေသာႏႈန္းျဖင့္ ျဖစ္ေပၚေနေသာ ႏိုင္ငံေရး၊ လူမႈေရးႏွင့္ စီးပြားေရး ေျပာင္းလဲမႈမ်ားႏွင့္အတူ အျမန္ႏႈန္းလိုက္မီရန္ျဖစ္ေပၚလွ်က္ရွိသည္ဟု ဆိုပါသည္။

“ကၽြန္ေတာ္တို႕ဟာ လူတိုင္းခံစားႏိုင္မယ့္ မွ်တတဲ့စနစ္တစ္ခုအတြက္ တိုက္ပြဲဝင္ေနရတုန္းပါပဲ။ တရားဥပေဒဟာ အႀကီးအကဲ ျဖစ္ရပါမယ္”ဟု ၂၀၀၂ ခုႏွစ္က ေထာင္သံုးႏွစ္ခ်ခံရေသာ ဥပေဒေက်ာင္းသား ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားေဟာင္း ခင္ေမာင္ဝင္းက ေျပာပါသည္။ ၎သည္ အစိုးရဆန္႕က်င္ေရး စာရြက္ေဝငွမႈ ေၾကာင့္ အဖမ္းခံရပါသည္။

Myanmar Legal Aid Network မွ အတြင္းေရးမွဴးျဖစ္သူက AFP သို႕ ေျပာၾကားရာတြင္ ၎တို႕တိုင္းျပည္၏ တရားဥပေဒစနစ္သည္ တရားမွ်တမႈမရွိျခင္း၊ တရားဥပေဒစစ္စစ္မပီသျခင္းႏွင့္ အဂတိလိုက္စားမႈမ်ား ရွိဆဲျဖစ္ေၾကာင္း ဆိုပါသည္။

“ကၽြန္ေတာ္တို႕ သမိုင္းေၾကာင္းက မေကာင္းခဲ့ပါဘူး။ ေရွ႕ဆက္သြားဖို႕ဆိုရင္ သာမန္ျပည္သူေတြဟာ ဥပေဒရဲ႕ ရပိုင္ခြင့္ေတြ ခံစားႏိုင္ရပါမယ္။ ေျပာင္းလဲေရးလုပ္ငန္းစဥ္မွာ ပါဝင္ရပါမယ္”ဟု ၎ကေျပာပါသည္။

ပညာရွင္မ်ားက ေျပာၾကားရာတြင္ ဆိုးရြားလွေသာ စစ္အစိုးရေခတ္ကာလက လွ်ိဳ႕ဝွက္စြာ အက်ဥ္းခ်ံဳး တရားစီရင္၍ ေထာင္ခ်မႈမ်ားသည္ ျဖစ္ရိုးျဖစ္စဥ္ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ေသဆံုးမႈမ်ားႏွင့္ ေပ်ာက္ဆံုးမႈမ်ားအတြက္ အစိုးရအေပၚ အျပစ္တင္မႈမ်ားမွာလည္း အေရးယူမႈမရွိဘဲ တရားရံုးမ်ားမွလည္း တိုင္းျပည္၏ ခ်မ္းသာၾကြယ္ဝ မႈမ်ားကို ယူငင္ခဲ့ေသာ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္သူ လူတန္းစား၏ အက်ိဳးစီးပြားမ်ားကိုသာ အေလးေပး၍ တရားမွ်တမႈ မရွိေတာ့ေၾကာင္း ဆိုပါသည္။ တရားသူႀကီးမ်ားမွာလည္း ပါဝါရွိေသာစီးပြားေရးလုပ္ငန္းရွင္မ်ား၏ ဝယ္ယူမႈ၊ ႏိုင္ငံေရးသမားမ်ားကို ေၾကာက္ရ မႈမ်ားရွိျပီး ဥပေဒအရာရွိမ်ားႏွင့္ ရဲမ်ားကလည္း အာဏာကို အထိန္းအကြပ္မဲ့စြာ က်င့္သံုးခဲ့ၾက ပါသည္။အပ်ံသင္စလႊတ္ေတာ္မွာလည္း ဥပေဒျပဳရန္ ျငင္းခုံေနရဆဲ ျဖစ္ပါသည္။ တရားရံုးမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး လုပ္ေဆာင္ေနေသာ လုပ္ငန္းမ်ားမွာလည္း ခက္ခဲေနဆဲျဖစ္ပါသည္။ သံုးသပ္သူမ်ားက ေျပာၾကားရာတြင္ တရားဥပေဒဆိုင္ရာ အင္စတီက်ဴးရွင္း မ်ားမွာ  ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးမ်ားကို အေထာက္အကူျပဳႏိုင္ရန္ အားနည္းလြန္းလွသည္ဟု ဆိုပါသည္။

ျပည္သူမ်ား၏ အျမင္တြင္ တရားဝင္မႈကို ဥပေဒက အလ်င္အျမန္လုပ္ေဆာင္ေပးႏိုင္သည္ဟု ရွိရ မည္  ျဖစ္သည္ဟု ျမန္မာႏိုင္ငံအလယ္ပိုင္း ေၾကးနီစီမံကိန္းအနီးမွ ေျမသိမ္းခံရေသာရြာသားမ်ားကိုကိုယ္စားျပဳသည့္အေတြ႔အ ႀကံဳရွိေရွ႕ေန ဦးေအာင္သိန္းက ေျပာပါသည္။

အဆိုပါေၾကးနီကိစၥတြင္ ဥပေဒမ်ားသည္ ျမန္မာျပည္သူမ်ား၏ ရပိုင္ခြင့္ကို အကာအကြယ္ေပးရန္ထက္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏံွသူမ်ား ေသခ်ာေစရန္ အားေကာင္းရမည္ဟုဆို၍ ျပႆနာကို မီးေမႊးသည့္ႏွယ္ ျဖစ္ေနပါသည္။ ထိုကိစၥအတြက္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္မွာလည္း အစီရင္ခံစာတြင္ ေၾကးနီစီမံကိန္းပိုင္ရွင္ဘက္မွ ရပ္သည္ဟု ဆိုေသာ စြပ္စြဲမႈမ်ား ခံေနရပါသည္။

အုပ္ခ်ဳပ္ေရးပိုင္းမွ တရားစီရင္ေရးသို႕ လႊမ္းမိုးမႈမ်ား ရွိေနဆဲျဖစ္သည္ဟု ဦးေအာင္သိန္းက AFP သို႕ ေျပာပါသည္။ ႏိုင္ငံေရးအရ ေႏွာက္ယွက္မႈမ်ား ဆက္ရွိေနပါက တိုင္းျပည္သည္ ေရွ႕သို႕မတက္ႏိုင္ေၾကာင္း ဆိုပါသည္။

သမၼတဦးသိန္းစိန္ကလည္း တရားဥပေဒစနစ္အေပၚ ၎၏သႏၷိဌာန္မ်ားကို အေလးအနက္ ေျပာၾကားခဲ့ၿပီး ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ရွင္းရွင္းလင္းလင္းေတာင္းဆိုခဲ့သည့္ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရး တစ္ပါတည္း ရွိရမည္ဆိုသည္ႏွင့္ ထပ္တူေျပာခဲ့ပါသည္။

ဖိႏွိပ္ေသာ ဥပေဒအခ်ိဳ႕ကို ဖ်က္သိမ္းျခင္း သို႕မဟုတ္ ေျဖေလ်ာ့ေပးျခင္းမ်ား ရွိလာပါသည္။ စာနယ္ဇင္း မ်ားမွာလည္း တင္းၾကပ္ေသာ ဆင္ဆာေအာက္မွ လြတ္လာခဲ့ၿပီး ဆႏၵျပမႈမ်ားမွာလည္း ခြင့္ျပဳမႈရေသာ္လည္း ရဲ၏ ခြင့္ျပဳမႈ ရယူရပါသည္။

ေဒသဆိုင္ရာ တရားသူႀကီးမ်ားႏွင့္ ရဲအရာရွိမ်ားကို ၎တို႕၏ တာဝန္မ်ားႏွင့္ အာဏာအကန္႔အသတ္ မ်ား ပညာေပးျခင္း ေလ့က်င့္သင္ၾကားျခင္းမ်ား ျပဳလုပ္ရန္ လုပ္ေဆာင္ေနပါသည္။

အာဏာရွိေသာ စစ္တပ္သည္ပင္လွ်င္ ဥပေဒေအာက္တြင္ တာဝန္ယူမႈ ရွိေစရန္ လုပ္ေဆာင္ ေနပါသည္။ သို႕ေသာ္ ကခ်င္ျပည္နယ္မွာ တိုင္းရင္းသားပဋိပကၡတြင္ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈမ်ားရွိေၾကာင္း စြပ္စြဲခ်က္မ်ား၊ ရခိုင္ျပည္နယ္မွ ဗုဒၶဘာသာ-မြတ္ဆလင္ျဖစ္ရပ္မ်ားသည္ စစ္တပ္၏ ႐ိုးသားမႈအတြက္ သံသယရွိ ဖြယ္မ်ား ျဖစ္ပါသည္။

အာဏာပိုင္မ်ားသည္ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသား ရာေပါင္းမ်ားစြာကို လႊတ္ေပးခဲ့ရာ အေနာက္၏ အဓိက ေတာင္းဆိုမႈကို လိုက္ေလ်ာခဲ့ေသာေၾကာင့္ ဆက္ဆံေရးကို ျမႇင့္တင္ႏိုင္ခဲ့ပါသည္။

ၿပီးခဲ့သည့္အပတ္က ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားအခ်ိဳ႕ လႊတ္ေပးခဲ့ပါသည္။ သို႔ေသာ္ ေထာင္ထဲတြင္ အခ်ိဳ႕ ရွိေနေသးေၾကာင္း၊ ႏိုင္ငံေရးအရ အျမတ္ထြက္ရန္ နာမည္ႀကီးေသာ အက်ဥ္းသားမ်ားကိုသာ လႊတ္ေပးျခင္းျဖစ္ၿပီး ၎တို႔အေပၚ ေထာင္ခ်ခဲ့မႈမ်ားအတြက္ တာဝန္ခံရမည့္ ေမးခြန္းမ်ားအတြက္ ကိုင္တြယ္အေရးယူ ေဆာင္ရြက္ျခင္း မရွိေၾကာင္း လူ႔အခြင့္အေရးအုပ္စုမ်ားက ေျပာပါသည္။

တရားဥပေဒစနစ္ကို ျပန္လည္ျပင္ဆင္ရမည္ျဖစ္ရာ စစ္တပ္က ေရးဆြဲေသာ ၂၀၀၈ အေျခခံဥပေဒကို ျပင္ဆင္ျခင္းမွ စတင္လုပ္ေဆာင္ရမည္ျဖစ္ေၾကာင္း ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားေဟာင္း ဦးေအာင္သိန္းက ေျပာပါသည္။

အေျခခံဥပေဒတြင္ စစ္တပ္သည္ အေရးေပၚအာဏာအမ်ားအျပား ရယူထားျခင္း၊ တရားဥပေဒ၏ ကာကြယ္မႈ ရယူထားျခင္းႏွင့္ စစ္တပ္မွ ၂၅%ကို လႊတ္ေတာ္တြင္ ခန္႕အပ္ထားပိုင္ခြင့္မ်ား ပါဝင္ေနသည္။

အေျခခံရပိုင္ခြင့္မ်ား ေဖာ္ျပထားေသာ္လည္း ႏိုင္ငံသားမ်ားအတြက္သာျဖစ္ၿပီး ရိုဟင္ဂ်ာကဲ့သို႔ေသာ တိုင္းရင္းသားအုပ္စုအခ်ိဳ႕အတြက္ မပါဝင္ေပ။

အျခားအဓိကအခက္အခဲမ်ား ရွိေနေသးရာ ၿဗိတိသွ်ကိုလိုနီလက္ထက္မွစ၍ စစ္အစိုးရေခတ္အထိ အသံုးျပဳေနသည့္ ရႈပ္ေထြးသည့္ ဥပေဒမ်ား ပိုမိုအလုပ္ျဖစ္ေအာင္ ျပဳျပင္ေရးလည္း ပါဝင္ပါသည္။

သို႔ေသာ္ အက်ဥ္းသားေဟာင္း ခင္ေမာင္ဝင္းကမူ ယခုအခါ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္စြမ္းမရွိေသးေသာ္လည္း ေျပာင္းလဲလိုသည့္ခံယူခ်က္အလင္းတန္းမ်ား ေတြ႕ရေၾကာင္း ဆိုပါသည္။

၎သည္ တရားသူႀကီးမ်ား၊ ဥပေဒအရာရွိမ်ား၊ အႀကီးတန္းရဲအရာရွိမ်ားႏွင့္ ရန္ကုန္တြင္ ေတြ႕ဆံုခဲ့ရာ ၎တို႔သည္ သူတို႔၏အမွားမ်ားကို ျပင္ဆင္ရန္အသင့္ရွိေနသည္ဟု ယံုၾကည္ေၾကာင္းဆိုပါသည္။

“သူတို႕ တကယ္ေျပာင္းလဲမႈကို အလိုရွိေနပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္ အ စ က အထူးသျဖင့္ ရဲေတြေျပာင္းလဲလိုလိမ့္မယ္လို႔ မယံုခဲ့ဘူး။ ဒါေပမယ့္ သူတို႔ တကယ္ကို လုပ္လိုစိတ္ ရွိေနပါတယ္”ဟု ၎က ရွင္းျပပါသည္။